Op jacht naar windmolens in de Vendée

De molen was omni-present in het Europese landschap en de geschiedenis toont aan dat het gebruik ervan niet beperkt bleef tot de productie van meel. In conflictperiodes waren de windmolens een effectief communicatiemiddel, ook in de Vendée.

A brief history –

Een windmolen is een structuur die windenergie omzet in een roterende motie door middel van een reeks tandwielen, mechanismen en molenstenen, waarbij granen worden vermalen tot bruikbare producten zoals meel of bloem. De vroegst bekende wind- en watermolens werden gebruikt door de Perzen (Iran) van de 6e tot de 10e eeuw en door de Chinezen in de 13e eeuw. De verticale windmolens die je veelal in de Vendee ziet gebruiken wieken die in een horizontaal vlak rond een verticale as draaien. De eerste genoemde "verticale windmolen" in Noord-Europa dateert uit het einde van de 12e eeuw.

Brood in talloze variaties heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in culturen over de hele wereld. Eeuwenlang hebben vrouwen met de hand graan gemalen, een zeer tijdrovende taak. Maar noodzaak is de moeder van de uitvinding, en dat gold zeker voor het bakken om gezinnen te voeden.

De behoefte aan meel hield immers nooit op. De boeren brachten hun graanoogst naar de plaatselijke molens om te verwerken. De molenaar was dan ook vaak de eigenaar van de molen en had vooral tijdens de oogst, als de molens in volle productie waren, helpers in dienst.

Het beroep was heel belangrijk en vrij lucratief, maar de molenaars leden vaak aan ziektes die veroorzaakt werden door de constante aanwezigheid van meelstof. Het inademen ervan kon van alles veroorzaken, van astma tot coeliakie en extreme vermoeidheid.

Bovendien was er door het altijd aanwezige hooi altijd een gevaar voor vuur. Om deze reden zijn de wielmechanismen uit hout gemaakt. Terwijl metaal minder onderhoud nodig zou hebben, zou het droge hooi gemakkelijk vlam kunnen vatten door vonken.

De windmolen was omni-present in het Europese landschap en de geschiedenis toont aan dat het gebruik ervan niet beperkt bleef tot de productie van meel. Langs de Atlantische kust gebruikten vissersbootvaarders de grote witte wieken van de windmolens om de richting en de snelheid van de wind te anticiperen. Maar het omgekeerde was ook waar. De zeilen van de boten konden ook voor de molenaars de plotselinge windverschuivingen tonen. Zo konden ze snel de nodige aanpassingen doen.

In conflictperiodes waren de windmolens ook effectieve communicatiemiddelen. Door middel van verschillende positionering van de wieken werd een code afgeleid als een soort waarschuwingssysteem.

  • De X positie gaf een "all quiet" aan
  • Tegen de wijzers van de klok in, betekende dat "gevaar voorbij was".
  • De wijzer van de klok betekende "gevaarstroepen die aankomen"
  • De + positie duidde op een "troepenbijeenkomst".

In Nederland werd dit systeem pas sinds de Tweede Wereldoorlog gebruikt, en anno 2014 na het neerhalen van Vlucht MH17 hebben de Nederlanders hun molenwieken naar de X-positie gehoekt als teken van rouw om hun landgenoten.

In de Vendée zijn maar liefst 207 windmolens bekend - nu in verschillende staten van ruïne of restauratie. Tijdens de Vendée-oorlogen werden de windmolens gebruikt om de positie van de Republikeinse troepen te signaleren, waardoor het Vendéense leger een strategisch voordeel kreeg. En in de Tweede Wereldoorlog werden ze soms door de Duitse troepen als observatieposten opgeëist en zelfs versterkt.

De langst werkende windmolen in Frankrijk staat in het platteland rond het dorp Sallertaine (85300). Hij is sinds de 16e eeuw onafgebroken in gebruik.

Image
Image
Image
Windmill ruins at la Colline des Moulins
Image
Image
Le Moulin à Vent de Rairé
85300 Sallertaine

Ooit zag de hemel rond het dorp Sallertaine het silhouet van veertien windmolens. Vandaag de dag is alleen de prachtige Moulin à Vent de Rairé overgebleven. De families die deze molen door de eeuwen heen hebben geëxploiteerd, hebben sinds 1555 zijn hart onafgebroken laten kloppen. Het is de enige windmolen in Frankrijk die constant in productie is geweest, uitsluitend aangedreven door de wind. Vanaf april worden er rondleidingen gegeven en de winkeltje verkoopt volgens de traditie gemalen meel. Het gehucht dat naar de molen leidt is al even charmant. **AANRADER. website

Les Moulins du Terrier Marteau
85700 POUZAUGES

Op de heuvels van Pouzauges staan twee windmolens die respectievelijk in de 18e en 19e eeuw zijn gebouwd. De molenaar heeft de site omgevormd tot een plaats van leren en vermaak voor het hele gezin. Een prachtig uitzicht op het Vendéese platteland nodigt uit tot een wandeling over de weilanden en de mini-boerderij of tot het deelnemen aan een schattenjacht. Er zijn ook rondleidingen, en het bio-meel dat hier wordt geproduceerd van lokale oogsten wordt biologisch brood en brioches gebakken "sur place" in de houtoven. **AANRADER Zie website voor schema.

La Colline des Moulins
85390 Mouilleron-en-Pareds

De prachtige heuvelrug net buiten het dorp vormt een granieten schakel tussen de geografische tweedeling en de geschiedenis van de Vendée. Katholieken en protestanten, republikeinen en royalisten, Vendée Blanc en Vendée Bleue, hebben op deze plek gewoond en gevochten. Bewijzen van windmolens dateren uit de 15e eeuw en mogelijk al eerder, maar de originele windmolens werden tijdens de Vendée-oorlog in brand gestoken. Anno 1852, na de wederopbouw, telde La Colline des Moulins 14 windmolens, een van de grootste concentraties in de Vendée. Vandaag zijn er nog acht over in verschillende staten van restauratie of ruïne. De heuvel is een beschermde historische site en door het Ministerie van Milieu ook geklasseerd als Natuurgebied van Ecologisch, Faunistisch en Floristisch Belang. Het is een juweeltje van de bocage, en zeker een bezoek waard. Ontdek vanaf eind april de fantastische molenaarspaden geflankeerd door blauwe bellen en een zeer zeldzame en beschermde plant: Silène de Bastard, and Silène vulgaris Bor. ssp. maritima var Bastardii. **HEEL MOOI voor ontdekking, wandelen of mountainbiken in de Vendée. Zie ook ons artikel In de voetsporen van Georges Clemenceau. 

Image
la colline des moulins in spring: unspoilt by the hands of time
Moulin des Rabouillères
85560 Longeville-sur-Mer

Moulin des Rabouillères was ook ooit bekend als de "Moulin Bots Piats" omdat de heer Raynaud, de molenaar/eigenaar, platte (versleten) klompen droeg, waardoor hij de bijnaam "Bots Pias" kreeg. Ooit stonden er 15 windmolens van west naar oost in het dorpje Longeville-sur-Mer. Er zijn er nog vier over, waarvan de molen van Rabouillères de laatste was die tot 1962 in bedrijf was. De laatste molenaar had hier veel last van de slaapziekte en men kon hem altijd slapend op het werk vinden. Niet altijd open, maar een prachtig gebied om te bezoeken tijdens Journées des Moulins en Journées Patrimoine wanneer de huidige eigenaar, een vriendelijke Franse dame, gratis rondleidingen aanbiedt. Het is een domein met eco-gites en bio-tuin, en met veel wilde bloemen. De molen werd liefdevol gerestaureerd, waarbij de werklui op de bovenverdieping hun sporen achterlieten met een klein houten paardje. **PRACHTIG DOMEIN

Le Jardin du Vent
85690 NOTRE-DAME-DE-MONTS

In een prachtige tuin waar de bezoekers een informatieve wandeling kunnen maken met een artistieke blik op hoe de wind kan worden waargenomen door middel van meteorologische instrumenten sculpturen, windgongen en wieken, staat een windmolen met een ongewone overkapping. De locatie is een leuke excursie op elke leeftijd met het bestuderen van de wind door middel van spelletjes en fantasierijke kunstwerken die werden geselecteerd door middel van een wedstrijd. De windmolen rijst op uit een duin aan de rand van het dorp en de Atlantische Oceaan en biedt een prachtig uitzicht op de kust van de Vendée. Andere molens in de buurt zijn Moulin Jodet, Moulin du Bourg, Le Grand Moulin, Moulin du Jardin du Vent, Moulin de la Croix. Zie website voor planning en meer informatie.

Image
Le moulin des Rabouillères
Image
Le moulin des Rabouillères
Image
Le moulin des Rabouillères
Image
la colline des moulins - mouilleron-en-pareds
Image
mOULIN DE LA LANDE - NOIRMOUTIER
Image
Moulins du Terrier Marteau - POUZAUGES
Image
MOULIN DE CONCHETTE -
jARD-SUR-MER
Image
Le moulin des Rabouillères - Longeville-sur-mer
Image
The Moulin de Rairé, in continuous production since 1555
Image
Image
Le moulin des Rabouillères
Image
Le moulin des Rabouillères
Image
Le moulin des Rabouillères

Vendée windmills to explore: a list

Avrillé 85440
Moulin d'Avrillé
Barbâtre 85011
Moulin de la Fosse
Moulin de la Frandière
Vieux Moulin
Moulin de la Plaine
Moulin des Onchères #1
Moulin des Onchères #2
Moulin des Yuccas
Moulin Plage du Midi
Bazoges-en-Pareds 85390
Moulin Garnier
Moulin de la Fambretière
Beaulieu-sous-la-Roche 85190
Moulin aux Trois Moulins
Moulin aux Tessonières #1
Moulin aux Tessonières #2
Beauvoir-sur-Mer 85230
Moulin Ste Catherine
Moulin de St Esprit
Belleville-sur-Vie 85170
Moulin de l'Ardouinière (inhabited)
Bessay 85320
Moulin des Roulières
Bouillé-Courdault 85420
Moulin de la Tonnelle
Bouin 85230
Moulin Voisin
Moulin de l'Hôpital
Moulin du Sud
Boulogne (now Essarts-en-Bocage) 85140
Moulin aux Quatre Moulins
Bournezeau 85480
Moulin de la Cave
Brem-sur-Mer 85470
Le Moulin Blanc
Chaix (now Auchay-sur-Vendée) 85200
Moulin a Chaix
Champagné-les-Marais 85450
Moulin de la Pironnière
Chantonnay 85110
Moulin de Fruiteau #1
Moulin de Fruiteau #2
Château-d'Olonne 85180
Moulin de St Jean         
Moulin du Puits Rochais
Château-Guibert 85320
Moulin de l'Oucherie
Châteauneuf 85710
Le Petit Moulin
Chavagnes-en-Paillers 85250
Moulin aux Rue des Cinq Moulins
Moulin aux le Champ du Moulins #1
Moulin aux le Champ du Moulins #2
Moulin de la Bleure
Moulin de Chavagnes
Commequiers 85220
Moulin de la Minotière
Curzon 85540
Le Grand Moulin
Damvix 85420
Moulin de Goguet
Dompierre-sur-Yon 85170
Moulin de la Braconnière
Fontenay-le-Comte 85200
Moulin de Fontenay le Comte
Fougeré 85480
Moulin de la Grolle
Moulin de Noailles
Givrand 85800
Moulin de Chiron
Jard-sur-Mer 85520
Moulin de la Conchette
Moulin de Bellevue
Moulin Rambaud
L'Aiguillon-sur-Mer 85460
Moulin Rue du Communal   
Moulin Rue de la Moulinette
La Barre-de-Monts 85550
Moulin a La Barre de Monts
La Boissière-des-Landes 85430
Moulin de L'Epinette
La Chaize-le-Vicomte 85310
Moulin de la Gandouinière         
Moulin des Juraires
La Chapelle-Achard 85150
Moulin des Landes
La Chapelle-Palluau 85670
Moulin des Roches
La Couture 85320
Moulin de la Tabarière
La Ferrière 85280
Moulin de la Blaire
Le Grand Moulin
Moulin des Landes
La Génétouze 85190
Moulin de la Davière  
Moulin de Maison Neuve
La Guérinière 85680
Moulin d'Amor
Moulin de la Cour
Lairoux 85400
Moulin de la Tonnelle
Moulin de la Tourelle
La Jaudonnière 85110
Moulin de la Fambretiére
Moulin de La Jaudonnière #1`
Moulin de La Jaudonnière #2
Moulin de La Jaudonnière #3

Landeronde 85150
Moulin Guérin   
Moulin des Richardières
La Rabatelière 85250
Moulin de Bel-Air
Moulin Rouge
La Roche-sur-Yon 85000
Moulin de la Garde
Moulin de la Badiole
Moulin de Boulangerie
La Taillée 85450
Moulin de la Tublerie
La Tranche-sur-Mer 85360
Moulin de La Tranche sur Mer
Le Champ-Saint-Père 85540
Moulin de Le Champ Saint Père
Le Fenouiller 85800
Moulin au Fenouiller
Le Fenouiller 85800
Moulin Neuf
Le Givre 85540
Moulin de la Chenilée
Le Gué-de-Velluire 85770
Moulin de Le Gué de Velleuire
Le Langon 85370
Moulin à La Lisobe
Moulin de la Cour
Le Perrier 85300
Moulin des Loires
Moulin de la Chausée
L'Épine 85740
Moulin de la Bosse
Moulin du Boucard
Le Poiré-sur-Vie 85170
Moulin à Élise
Les Brouzils 85260
Moulin de la Sauvetrière             
Moulin de Maison Neuve
Moulin de la Minoterie
Les Clouzeaux 85430
Moulin de la Polka
Les Epesses 85590
Moulin du Puy du Fou
Les Essarts 85140
Moulin de L'Ansonnière**
**gefortifieerd in WWII, te bezichtigen 3rde weekend september
Moulin de la Coussaie
Moulin de la Thibaudière
Les Herbiers 85500
Moulin du Mont des Alouettes #1
Moulin du Mont des Alouettes #2
Moulin du Mont des Alouettes #3
Moulin du Mont des Alouettes #4
Les Lucs-sur-Boulogne 85170
Moulin de la Martinière #1
Moulin de la Martinière #2
Le Moulin du Petit Luc
Moulin de Sainte Claire
L'Île-d'Olonne 85340
Moulin Gueffard
Longeville-sur-Mer 85560
Moulin des Rabouillères
Moulin Bots Pias         
Le Petit Moulin
Moulin de la Raisinière
Luçon 85400
Moulin a Luçon
Maillé 85430
Moulin de la Pichonnière
Maillezais 85420
Moulin La Sargente
Mareuil-sur-Lay-Dissais 85320
Moulin Seigné
Martinet 85150
Moulin de Pontreau
Monsireigne 85110
Moulin des Salinières
Mormaison 85260
Moulin du Bois Jarry
Mouchamps 85640
Moulin des Plantes
Vieux Moulin
Mouilleron-en-Pareds 85390
Moulin de Lattre des Tassigny #1
Moulin de Lattre des Tassigny #2
Moulin de Lattre des Tassigny #3
Moulin de Lattre des Tassigny #4
Moulin de Lattre des Tassigny #5
Moulin de Lattre des Tassigny No. 6
Mouilleron-le-Captif 85000
Moulin Roux
Nalliers 85370
Moulin du Champ de la Truie
Nalliers Moulin de Naillers
Notre-Dame-de-Monts 85690
Moulin Jodet
Moulin du Bourg
Lr Grand Moulin
Moulin du Jardin du Vent
Moulin de la Croix
Olonne-sur-Mer 85340
Moulin des Roses
Oulmes (Rives-d'Autise) 85420
Moulin de Pacouinay
Pouillé 85570
Moulin de Pouillé
Pouzauges 85700
Moulin de Terrie-Marteau #1
Moulin de Terrie-Marteau #2

Puyravault 85450
Moulin Galerne
Moulin de la Garne
Rosnay 85320
Moulin de Bellevue
Saint-Benoist-sur-Mer 85540
Moulin Vieux
Saint-Cyr-des-Gâts 85410
Moulin Martin
Saint-Denis-la-Chevasse 85170
Moulin des Jouineaux
Moulin des Jarries
Sainte-Cécile 85110
Moulin Benet
Moulin des Roblinières
Sainte-Foy 85150
Moulin de Baslière
Sainte-Radégonde-des-Noyers 85450
Moulin Vieux
Saint-Étienne-du-Bois 85670
Moulin des Emerillères
Saint-Georges-de-Pointindoux 85150
Moulin des Moullières
Saint-Gervais 85230
Moulin de Châtenay
Moulin de la Rive
Moulin de la Denisière
Saint-Gilles-Croix-de-Vie 85800
Moulin du Fenouiller
Saint-Hilaire-la-Forêt 85440
Moulin de la Jollière
Saint-Jean-de-Monts 85160
Moulin du Pré Dannion
Moulin des Rivières
Moulin de la Sablière
Moulin des Grenouillères
Moulin Cassé
Saint-Mars-des-Prés 85110
Moulin de St Mars des Prés
Saint-Martin-des-Noyers 85140
Moulin des Bois de la Cour #1
Moulin de Villars
Moulion des Bois de la Cour #2
Moulion des Bois de la Cour #3
Moulion des Bois de la Cour #4
Moulin du Chêne Rond
Saint-Mathurin 85150
Moulin de St Mathurin
Saint-Maurice-le-Girard 85390
Moulin de la Chaveche
Saint-Michel-en-l'Herm 85580
Moulin du Rue de la Laiterie
Moulin du Rue des Moulins
Saint-Michel-Mont-Mercure 85700
Moulin des Justices
Moulin des Landes
Saint-Paul-en-Pareds 85500
Moulin Vieux
Moulin de l'Acheneau #1
Moulin de l'Acheneau #2
Saint-Pierre-du-Chemin 85120
Moulin a St Pierre du Chemin
Saint-Pierre-le-Vieux 85420
Moulin a St Pierre le Vieux
Moulin de l'Ardellier
Moulin du Souil
Saint-Révérend 85220**
Moulin des Gourmands
Website, RECOMMENDED
Saint Urbain 85230
Moulin de la Bourrie
Moulin du Petit Morin
Moulin du Poirot
Saint-Vincent-Sterlanges 85110
Moulin de St Vincent Sterlanges #1
Moulin de St Vincent Sterlanges #2
Saint-Vincent-sur-Jard 85520
Moulin du Bouil
Sallertaine 85300
Moulin de Rairé
Moulin de Mauny
Sérigné 85200
Moulin des Poiteaux
Moulin de la Vigne
Sigournais 85110
Moulin Chaigneau
Moulin de Sigournais
Soullans 85300
Moulin de Touvent
Talmont-Saint-Hilaire 85440
Moulin de Talmont St Hilaire
Moulin des Hautes Mers
Moulin du Querry Pigeon
Moulin de la Cour
Moulin Sorin
Tallud-Sainte-Gemme 85390
Moulin du Rocher
Thorigny 85480
Moulin Neuf
Moulin de Bel Air
Vairé 85150
Moulin de la Flaivière
Moulin de la Channière
Moulin du Centre
Moulin du Rétail
Venansault 85190
Moulin des Fontenelles
Moulin de la Nicolière
Vix 85770
Moulin Rambaud
Xanton-Chassenon 85240
Moulin a Xanton-Chassenon

Image
mOULIN Maingourd - Ile d'Yeu

Eiland Windmolens Vendée

NOIRMOUTIER 85330

Dit prachtige eiland voor de kust van de Vendee met zijn beroemde toegangsweg Le passage du Gois, is ideaal gelegen om de wind van de Atlantische Oceaan te vangen. In de 19e eeuw waren hier maar liefst 32 windmolens operationeel. Een opmerkelijke 23 windmolens zijn vandaag de dag nog steeds zichtbaar op het eiland, waarvan er slechts 4 in puin liggen. Voorbeelden:

Moulin de la Lande
Les 4 moulins de la Cour de la Guérinière **** WALKING TRAIL
Moulin de l'Herbaudière #1
Moulin de l'Herbaudière #2
Moulin de Luzéronde
Moulin de la Cogue

ÎLE d'YEU 85350

De archieven tonen bewijzen van achttien molens op het eiland Ile d'Yeu. Vandaag de dag zijn er nog maar een enkele over; de oudste windmolen is Moulin le Cassé (ook wel de Grote Molen genoemd) gelegen aan de poort van Saint-Sauveur.

Saint-Sauveur
Moulin Maingourd
Port-Joinville
Moulin du Calvaire
Moulin du Grand Chemin
Moulin le Cassé
Gros Moulin
Moulin le Camp

Route planning... of niet?

Windmolens hebben verhalen - We laten u het interessante verhaal van de Moulin de Conchette in Jard-sur-Mer na. De legende gaat dat deze molen aan het einde van de 19e eeuw werd gebouwd als een geschenk aan een plaatselijke jonge molenaar die drie jaar lang in de oorlog vocht in de plaats van de zoon van een rijke familie. De transactie zou zijn geweest dat de molenaarsjongen, bij zijn terugkeer uit de oorlog, de molen exploiteerde die vanaf dat moment aan hem toebehoorde.

De indrukwekkende windmolen staat aan de rand van de haven in Jard-sur-Mer. Hoewel hij gerestaureerd is, is hij niet toegankelijk voor het publiek, maar tijdens een bezoek aan het dorp en de haven kan je hem zeker niet missen. We dachten dat het verhaal van zijn bestaan tot de verbeelding sprak. Het is een mooie herinnering dat elk van de 207 windmolens in het prachtige Vendée zijn eigen verhaal heeft.  Het is aan ons om ze te gaan ontdekken.

De Vendée is leuk om te verkennen zonder al te veel te plannen. We raden u aan een algemene richting of gebied te kiezen om te verkennen en u te laten verrassen door het willekeurig volgen van de borden voor historische monumenten. Spontaan zijn, laat ons toe om dieper te reizen en het onverwachte vast te leggen. Veel plezier!

Images: alle foto's genomen door inthevendee.com behalve de molen in Noirmoutier (Wikipedia)

Hidden Corners in the Vendée

Share this Post