Dagreis vanuit Vendée naar Citadel de Brouage

Opgericht in 1555 aan de rand van de Atlantische Oceaan als Jacopolis sur Brouage, ging dit dorp van bekend om zijn zouthandel, naar een punt van strategisch belang in het conflict tussen katholieken en protestanten, naar een versterkte haven en Zeemacht haven, en later een gevangenis. Vandaag de dag wordt het versterkte dorp omringd door mossel -en oesterkwekerijen en kreeg het in 2017 de beroemde status van 'Plus Beaux Village de France'. Gelegen op slechts 35 km ten zuiden van La Rochelle, raden wij u de Citadelle de Brouage aan voor een dagtochtje vanaf de Vendée! Het hele jaar door!

Ster van de Marais-Charentais –

De weg die naar de sterrenburcht tussen Rochefort en Île d'Oléron leidt, kronkelt en draait door een laaggelegen, winderig landschap bedekt met gras dat in het voorjaar net zo mooi groen moet zijn als het in de late zomer goud kleurt.

Gelegen verder naar het noorden dan Montreal in Canada, geniet zuidwest Frankrijk van een gematigd oceaanklimaat, milder en warmer door de nabijheid van de Atlantische Oceaan.

Toch kan men zich een af en toe ijskoude winterzonsopgang voorstellen die de wit-gevroren moeraslanden tegen de rozige tinten van een grote hemel doen opstaan.

Het voelt een beetje als rijden naar het einde van de wereld, totdat een indrukwekkende constructie van muren, bastions en wachttorens oprijst uit een lappendeken van oesterkwekerijen, die een tijdloze boodschap van macht uitstralen. Als je zo'n plek ziet, vergeet je gemakkelijk dat het al heel oud is. Het heeft niet slechts één geschiedenis, het heeft een reeks van verhalen.

Maak er een dagreisje van – De Citadel ligt 35 km ten zuiden van La Rochelle en 11 km van Rochefort. Het dorp is gemakkelijk te bereiken vanuit vrijwel elke plek in de Vendée voor een mooie dagtocht. U vindt er plaatselijke ambacht winkeltjes en galerijen in overvloed, een interessant museum over Frans-militaire geschiedenis, de oude ijskelder, de kerk met Canadese glas-in-loodramen, brede wallen die het fort omzeilen, een ondergrondse haven en nog veel meer. Rondleidingen vertrekken vanuit het toerisme-kantoor.

Open – het hele jaar
Tip – Amateur fotografie!
Adres – Brouage 17320, Marennes-Hiers-Brouage
GPS coordinaten – 45°51′02″N, 1°04′28″W
Eten – er is een keuze aan gezellige restaurants waar de lokale delicatessen van moules et huîtres de Marennes-Oléron (oesters en mossels gekweekt net buiten de vestingmuren) altijd op het menu staan.
Picnic mogelijkheden – ja, voldoende ruimte buiten de stadsmuren of boven op de wallen.
Familie pret – Download de Tèrra Aventura app voor een 3,5 km lang avontuur van puzzels opossen om een schat te vinden!
Nabij te zien – wandelroutes (gemarkeerde witte/rode strepen); Ile d'Oleron; the city of Rochefort
Images – by inthevendee (behalve d wikimedia)

Geschiedenis

Een overzicht van het gebied heeft aangetoond dat zowel protohistorische, antieke als middeleeuwse nederzettingen werden gevonden, hoewel niet in de marais, maar op de bodem van de baai in de buurt. In de XIe eeuw maakte het eiland deel uit van een archipel van eilandjes in de Golf van Saintonge. In 1047 wordt er melding gemaakt van de Saint-Hilaire kerk en de abdij met monniken die het witte goud oogsten, waarmee de basis wordt gelegd voor wat de toekomstige zouthoofdstad van Europa zou worden.

In de XIVe eeuw werd een haven opgericht, een handelspost voor Nederlandse, Duitse, Engelse en Baltische schepen om vracht te laden of te leveren op hun lange zeereizen. In die tijd werd het zout al internationaal geëxporteerd, bijvoorbeeld naar Newfoundland in Canada, waar de kabeljauwvissers het gebruikten om hun vangst te conserveren.

De wateren waren hier relatief diep waardoor de haven zo'n 200 schepen kon herbergen. Dit betekende voor werk voor veel mensen, en ook een enorm belastinginkomen voor de edelen en geestelijken. Zoveel schepen en hun bemanning brachten ook een risico voor veiligheid met zich mee omdat er geen huizen waren. De haven behoorde toen tot het dorp Hiers op het dichtstbijzijnde eiland.

In plaats van handel te drijven in de havens van Bordeaux of Portugal, gaven buitenlandse kooplieden de voorkeur aan het inkopen van wijn in het nabijgelegen La Rochelle, en zout in Brouage. De haven lag dichter bij huis en was ook minder verraderlijk om naartoe te varen.

Koningen zagen het potentieel voor een grotere stad hier, wat twee vliegen in een klap zou slaan: een economische (witte) goudmijn, en meer veiligheid. Na jaren van ruzie en het uitwerken van de kwestie een dorp op water en moerasland te bouwen, werd Jacopolis sur Brouage in 1555 officieel opgericht door Jacques de Pons, Heer van Hiers en Mirambeau (kleinzoon van Marie de Valois die een bastaarddochter was van koning Karel VII) die het 'land' bezat. De naam van het dorp verwijst mogelijk naar het kanaal 'broue', en naar de blauwe klei of modder waarop het werd gebouwd. Er wordt ook gesuggereerd dat de fundering werd gefaciliteerd met het inbrengen van massale ballast stenen door schepen uit het noorden (bv. Noorwegen), maar ook na een recente uitgebreide archeologische studie blijft dit onzeker. In dit onderzoek werd ook vastgesteld dat de eerste vestingwerken rudimentair zouden zijn geweest met lemen muren en stukken van schepen.

De nederzetting zou uiteindelijk uitgroeien tot 4000 inwoners, waaronder Nederlandse kooplieden. Zoals voorspeld bloeide de stad op. Een bezoek van koning Karel IX rond 1565 was slechts de eerste van een aantal koninklijke verschijningen door de eeuwen heen.

In de godsdienstoorlogen worstelden katholieken en protestanten om de controle over Jacopolis sur Brouage. Tot 1576, toen de Duc de Guise, stichter van de Katholieke Liga, de stad innam. In 1578 maakte koning Hendrik III (zoon van Catherine de Medici die uiteindelijk de lijfwachten van Hendrik gebruikte om de Guise te laten vermoorden) er een koninklijke stad van en veranderde de naam naar Brouage. Hij besloot dat het nooit meer mocht veroverd worden, niet door protestanten noch door Engelsen.

Maar Louis de Bourbon, de Prins van Condé (Huegenot), had eeideeën. Hij liet 21 oude oorlogsschepen zinken om de haven, de enige echte toegang tot de stad, te blokkeren. Anno 1586 werd de haven van Brouage even onbruikbaar verklaard.

De kerk van Saint-Pirerre werd gebouwd in de XVIIe eeuw met het centrale schip in de vorm van een omgekeerde scheepsromp ter ere van het beroemdste kind van Brouage, Samuel de Champlain, ontdekkingsreiziger en stichter van Quebec. De gebrandschilderde ramen van de kerk zijn door de kunstenaar Nicolas Sollogoub uit Quebec aan de stad aangeboden door Canada.

Onder Lodewijk XIII, die in 1628 op bezoek kwam, was de gouverneur van de stad Jean Armand du Plessis a.k.a. Kardinaal de Richelieu. Zij zagen potentieel voor veel meer dan een succesvolle handelshaven. Het protestantse La Rochelle moest veroverd worden en Richelieu beschouwde Brouage als een strategisch punt om een leger te lanceren.

Tussen 1630 en 1640 werd de ingenieur Pierre d'Argencourt door Richelieu ingehuurd om een indrukwekkend sterrenfort te bouwen met brede wallen van 400 m², bastions, wachttorens en gordijngevels. De Porte Royale en de Porte de Marennes waren toegangspoorten tot de citadel, en er was zelfs een ondergrondse haven.

Het fort kon een garnizoen van 6000 man herbergen, met een wapenarsenaal, smederijen, een kruitmagazijn, een opslag voor levensmiddelen, en een ziekenhuis. Timmerlui, metselaars lieten hier en daar 17e eeuwse graffiti achter (zie intro).

In 1653 volgde Giulio Raimondo Mazzarino a.k.a. kardinaal Mazarin Richelieu op als gouverneur van Brouage. Hij was de eerste minister van Lodewijk XIV en de oom van de beroemde zusters Mazarinettes die hij van Rome naar Parijs had gebracht om geschikte huwelijken te regelen. Zijn plan mislukte echter toen de Zonnekoning zelf verliefd werd op het nichtje van Mazarin, Marie Mancini, en vastbesloten was met haar te trouwen. Maar de kardinaal heeft zich onvermoeibaar ingezet om een einde te maken aan het conflict tussen Spanje en Frankrijk door het huwelijk tussen Lodewijk XIVe en de Spaanse Infanta Marie-Thérèse van Oostenrijk te regelen. De arme Marie Mancini zag zich dus door kardinaal Mazarin verbannen naar Brouage, om haar weg te houden van de koning (1659). Uiteindelijk trouwde ze met een Italiaanse prins.

De militaire vesting had de reputatie ondoordringbaar te zijn. In 1685 werd de beroemde Sébastien Le Prestre, markies de Vauban, Frans maarschalk van Lodewijk XIV, ingenieur en militair architect, stadsplanner, waterbouwkundig ingenieur aangesteld om de vestingwerken en bastions te moderniseren. Helaas, de grootste vijand om de indrukwekkende vesting aan te vallen droeg geen wapens.

Aan het einde van de XVIIe eeuw was de zeespiegel gedaald door verzilting en begon het moerasland de haven nutteloos te maken. Tegelijkertijd nam de reputatie van het nabijgelegen Rochefort toe. Tijdens de Revolutie in 1793 werden er in het fort honderden 'verraders' van de Republiek, gevangen gehouden. In 1885 verlieten de militairen de Citadelle.

Wat is een sterrenfort?

De vorm van de sterrenforten is te danken aan een historische wapenwedloop tussen architecten, wapenontwerpers en militaire strategen. Oorspronkelijk was het voldoende om op een hoge heuvel te bouwen, zodat boogschutters op de vijand konden schieten, en er waren muren om mensen en pijlen buiten te houden. Omdat kanonvuur een bedreiging werd, volstonden de ringvormige vestingwerken uit de Middeleeuwen niet meer.

Een kanonskogel die tegen een loodrechte muur slaat is veel effectiever dan een kanonskogel die onder een hoek slaat, en de muren moeten dikker zijn om zich te verdedigen tegen kanonvuur. Vestingontwerpen begonnen gebruik te maken van aardenwerken, waarbij ze zich insloten in door aarden wallen omringde greppels. Door in te graven wordt de vesting beschermd tegen direct vuur, en de afdekking van de aarde beschermt tegen het binnendringen van vuur van bovenaf.

Lage, brede muren zijn kwetsbaarder voor bestorming, en brand van binnenuit zou dodelijk zijn voor de vesting. Een hoekige omtrek zorgt ervoor dat de vesting zich kan verdedigen tegen de infanterie. De "dode zones" van ringvormige forten, waar aanvallers veiligheid konden vinden tegen aanvallen van de bewoners, werden vervangen door "kill zones", waar de infanterie in feite werd getrechterd op gronden waar defensief kanonvuur hen kon uitroeien zonder schuilplaats. Bij het ontwerp van de vesting werd maximaal gebruik gemaakt van flankerend vuur tegen aanvallers die de basis van de muren wisten te bereiken.

Deze langzame, stapsgewijze veranderingen resulteerden in de opvallende vorm van "sterrenforten" die vandaag de dag duidelijk zichtbaar zijn op kaarten. Deze constructies waren absoluut ultramoderne oorlogsmachines van hun tijd, waarbij het lot van de naties werd bepaald door de mogelijkheid om zich te verdedigen tegen massale aanvallen.